Franciszek Krzyżanowski-Instruktor Krajowy SSI OZ Gorzów Wlkp.

Wizyty w ogrodach i rozmowy z działkowcami na temat nasadzeń na działkach, uprawy i ochrony, nasunęły mi myśl: Wielu działkowców nie dostrzega podstawowych dla jakże ważnych  biologicznych procesów, które zachodzą w przyrodzie. Z każdym rokiem  przybywa nam więcej problemów i trudności, brak satysfakcji z   osiąganych plonów. Generalnie rzecz biorąc nasze ogrody i działki starzeją się, w wielu przypadkach są to już 30 i 40 letnie nasadzenia, co za tym idzie w ogrodach spotkać można stare, słabo albo w ogóle nie cięte (odmładzane) drzewa i krzewy, często chore bez widocznych corocznych odrostów. Przyczyn takiego stanu jest wiele np.:

Zmęczenie gleby.
Uprawiając te same rośliny przez kilka lat na tym samym miejscach, często obserwuje się, że jakość i wysokość plonów spada. Dotyczy to zarówno roślin jednorocznych, jak i drzew, krzewów owocowych. Gdy sadzi się jabłonie po jabłoniach lub wiśnie po wiśniach to te nasadzenia mają znacznie zahamowany wzrost. Odrosty roczne są krótkie po około 10 cm. Dopiero po kilku latach wzrost ich ulegnie poprawie.

Dlaczego gleba się męczy ?
Przy uprawie roślin przez dłuższy czas na tym samym miejscu gleba zostaje jednostronnie zubożała, gdyż gatunek rośliny pobiera z niej składniki pokarmowe w ściśle określonych dla siebie proporcjach. Wiąże się to z budową ich systemu korzeniowego. Te szkodliwe skutki  ujawniają się ze szczególną siłą na glebach mało żyznych, lekkich o małej zwartości próchnicy. Ponadto rośliny wydzielają przez system korzeniowy pewne substancje toksyczne, Które z resztkami starych korzeni w glebie hamują wzrost roślin i nowych nasadzeń. Niebezpieczeństwo wynikające z niewłaściwego zmianowania roślin polega nie tylko na jednostronnym wyczerpaniu substancji pokarmowych, czy nagromadzeniu w niej związków toksycznych, ale przede wszystkim na wystąpieniu w glebie chorobotwórczych bakterii, wirusów, grzybów i innych patogenów.

Jak zapobiegać zmęczeniu gleby ?
Powstaniu i rozprzestrzenianiu się epidemii można skutecznie zapobiegać przez stosowanie odpowiedniego płodozmianu i zmianowania. Szkodnik lub czynnik chorobotwórczy, który powstał i rozmnożył się nadmiernie w poprzednim roku znajdzie się w sprzyjających warunkach rozwoju w skutek zmiany żywiciela. Po odpowiednim czasie wygaśnie  aktywność szkodników
i patogenów. Powierzchnia ogrodów działkowych jest intensywnie uprawiana , przy takiej intensywnej uprawie powinno się co 3-4 lata stosować:
1.uprawy współrzędne ,formę harmonijną zespołu roślin zachowując równowagę ekologiczną.
2.należy bezwzględnie unikać uprawiania po sobie gatunków spokrewnionych np. rzodkiewki po kapuście, marchwi po selerze, pory po cebuli, pomidora po papryce czy ziemniakach.
3.stosować nawożenie organicznie gleby, które sprzyjają  łagodzeniu skutków zmęczenia gleby, używając kompostu, nawozów zwierzęcych, aby odbudować aktywność  mikrobiologiczną gleby.
4.bardzo ważna jest dbałość o odpowiedni odczyn gleby i regularne wapnowanie co 2-3 lata.

Większość wymienionych czynności i prac wykonujemy jesienią, dlatego temat traktuje jako przypomnienie i inspirację do prac jesiennych.